Çocuklara Sağlıklı Sınırlar Çizmenin Yolları Nelerdir?

Çocuk yetiştirmek, onlar için yaptığımız büyük bir yatırımdır. Aileler bazen çocuklarına nasıl davranacaklarını, ona nasıl bir eğitim vermeleri gerektiği konusunda kararsız kalabilmektedir. Ailelerin çocuklarını yetiştirme tutumu, onun gelecekte nasıl birisi olacağını etkileyen en önemli etmenlerden biridir. Bu yüzden çocuklara sınırları öğretmek; bu konuda onları yönlendirmek ailelerin en önemli görevlerinden. Sınır kelimesine bakıldığında kişilerde genelde olumsuz çağrışımlar meydana gelmektedir. Sanki sınır derken bir takım yasaklardan bahsediyoruz gibi anlaşılabilir. Aslında sınırlar dediğimiz şey bir nevi özgürlüklerimizi de ifade etmektedir. Sınır koymayı ele alırken dört ana başlık altında düşünebiliriz. Bedensel, ruhsal, bilişsek ve toplumsal sınırlar... Bedensel sınırlar kişinin bedensel olarak yapabileceklerinin kapasitesi olarak değerlendirilebilir. Bunun dışında kendi beden haklarını da bilmek son derece önemlidir. Aynı zamanda zekanın da sınırları vardır. Ruhsal olarakta bakıldığında her insanın kendine özgü sınırları ve kapasitesi olduğunu görebiliriz. Bunlar dışında bir de toplumsal sınırlarımız vardır. Kişinin bu sınırların farkında olması bir yandan da gelişmesine de sebep olacak bir durumdur. Zekasını sınırlarını bilen bir kişi bunu geliştirmek için çalışmalar yapabilir.

Çocuklara Sınır Koymak Neden Önemlidir?

Günümüzde toplumsal sorunlara baktığımızda birçok sorunun aslında sınırlarla ilgili olduğunu görebiliriz. Şimdi bir bilet sırasında olduğunuzu düşünün ya da bir nüfus müdürlüğüne gittiğinizi sırada bekleyen sıra numarası almış insanların olduğunu görebilirsiniz. Ancak bir şekilde diğer kişilerin önüne geçmek için oradaki memurla konuşan veya bir yolunu bulup o sıraya girmeyen kişilerin de sayısı azımsanmayacak kadar çoktur. Bu tip sorunlar aslında çocuklukta oluşturalamış sınırlardan kaynaklanmaktadır.  Doğru bir şekilde sınır koyma gerçekleşmemişse gelecekte; toplumaki kurallara uymakta zorlanan, diğer kişileri rahatsız eden yetişkinler olarak karşımıza çıkmaktadır. Hatta bu çoğu zaman duygusal anlamda da karşımıza çıkmaktadır. Efrafında insanlara karşı kötü, kaba davranan veya partnerine karşı bu şekilde davranan, arkadaşlarının her zaman onun istediğini yapmasını bekleyen yetişkinlere rastlarız. İşte bu insanlarda da malesef sınır problemleri olduğu görülmektedir. Sınırlar bu yüzden son derece önemli ve gerekidir.

Çocukların Sınırları Aşmasındaki Ebeveyn Rolü

Günümüzde anne-babalar, “Zamanında anne-babam beni çok sıktı, o yüzden ben çocuğuma böyle davranmayacağım, onu sıkmayacağım ve özgür bırakacağım” şeklinde bir düşünce içerisine girmektedirler. Bu son derece eksik bir düşünce tarzıdır. Bir çocuğu büyütürken, bilirkişi aslında anne babadır. Çocuk neyin doğru, neyin yanlış olduğunu bilemez ama bunları etrafından en çokta ebeveynlerinden gözlemleyerek öğrenmeye çalışır Çocuğumuzu büyütürken onu sıkmak ne kadar yanlışsa onu tamamen kendi kararlarını vermesi için bırakmakta son derece yanlıştır. Bir diğer hatalı düşüncede “çocuğunun bir birey olduğunu ve bu sınırların onun bireylik haklarına zarar verdiği” düşüncesidir. Evet çocuk bir bireydir. Dünyadaki herkesten apayrı ve tektir. Ama son derece savunmasız ve bilgiye aç bir canlıdır. Çocuğun hem bireyselliğine zarar vermemek hem de ona sınırları öğretmek mümkündür. Aslında ebeveynlerin en büyük görevlerinde de biridir. Bu düşünce tarzları hem çocuğa hem de çevreye zarar verici bir tutumdur.

Çocuklara Sınır Koymanın Kazandırdıkları

Çocuğa sınır koymak, aslında bir anlamda da onun özgürleşmesini sağlamaktır. Örneğin; bedensel sınırlarını bilmeyen bir çocuk, tacize açık hale gelebilir. Bedeni tanımak, kişinin kendi bedeni üzerinde haklarını bilmek ve başka insanların beden sınırlarını öğrenmek son derece önemlidir. Bunun dışında toplumsal sınırlar da aslında bu şekildedir. Kırmızı ışıkta geçmek evet yasaktır. Ama bu yasağın bize sunduğu bir özgürlük vardır, sağlıklı bir şekilde hayata devam edebilmek.  Çocuklara bu sınırları öğretmek gelecekte daha sağlıklı, daha yetkin ve daha iyi toplum oluşturmanın temelidir. Çocuk özelinde düşünecek olursakta, daha mutlu ve daha tutarlı birey olmasına katkı sağlamış oluruz.

Çocukların Sınırları Aştığının Göstergeleri 

Çocuklarda sınırları aştığının birçok göstergesi vardır.  Bunu değerlendirirek, toplum kurallarından, çocuğu yaşından ve gelişim döneminden bağımsız şekilde değerlendirmek yanlış olur. Çocuklarda sınır koyma problemi varsa bu birçok şekilde gözlemlenebilir. İsteklerini yaptırmak için bazı yollara başvururlar. Bu ağlama, bağırma vb davranışlar olabilir. Hatta bazen anne-babaya şiddet uygulamaya, saldırmaya kadar gider. Okul ortamında bir çocuk ise bu ortamdaki kurallara ve sınırlara uymakta soru yaşar. Sınır problemi yaşayan çocuklar kendilerini güvensiz hissederler. Genellikle benmerkezci olmakta, asi ve saldırgan davranışlarda bulunmaktadırlar. Diğer kişilerle işbirliği yapma açısından yetersiz olduklarından, sosyal ilişkilerinde etkilenmektedir.

Çocuklara Sağlıklı Sınırlar Çizmenin Yolları Nelerdir?

• Sınır koyarken net ve tutarlı olmak gerekir. Örneğin, çocuğunuzun televizyon izlemesi için belli gün ve saat ile ilgili bir sınır koyduysanız ve bir misafirliğe gittiğinizde bu kuralı esnetmek yanlış olacaktır. Bu durum çocukta belli yollar denenerek sınırların zayıflatılabileceği düşüncesini kazanmasına sebep olacaktır.
• Sınır koyarken anne ve baba arasında bir işbirliği, tutarlılık söz konusu olmalıdır. Evde, iyi polis kötü polis şeklinde davranmak yanlış bir durumdur. Annenin yasakladığı şeye, babanın izin vermesi; yine sınırların esnek olduğunu çocuğun bir şekilde bu sınırı aşabileceği mesajını verir.
• Bulunduğu yaşa ve gelişim dönemine uygun sınırlar konulmalıdır.
• Çocukları sınır koyarken tehdit etmekte yanlış bir davranıştır. Örneğin “ödevini yapmazsan seni babana şikayet ederim” demek yerine, ödevini yapmadığında olası sonuçlarla ilgili bilgilendirmek gerekir.
• Çocukların beklenen davranışı yapması için bir nevi rüşvet vermekte yanlıştır. Örneğin “bu kitabı oku da sana tabletini vereyim” şeklinde bir bildirimde bulunmak, çocuğun bu davranışı içselleştirnesini zorlaştırır. Bu kurallar en baştan oluşturulmalıdır.

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.