Çocuklarda Uyku Bozuklukları Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Uyku insan yaşamında önemli bir fizyolojik ihtiyaçtır ve kalitesi fiziksel ve ruhsal sağlığı etkiler. Çocuklarda uyku saatlerinin düzenlenmesi, teorik olarak bebeklik döneminde başlayan uyku hijyeninin bir parçasıdır.
Çocuklarda uyku özellikleri hem yaşa göre hem de sosyo-kültürel özelliklere göre değişse de her canlının kendini yenilemek için uykuya ihtiyacı vardır. Sağlıklı çocuklarda herhangi bir neden yokken de uyku problemleri ortaya çıkabilir. Çocuklarda görülen uyku problemleri öğrencinin okul başarısının düşmesine neden olarak ilerideki fiziksel ve psikolojik yaşamı etkileyebilir. Bu nedenle uyku sorunları erken dönemde belirlenmeli ve yönetilmelidir.
Çocuklarda ve ergenlerde görülen uyku bozuklukları öğrenme, dikkat ve hafıza sorunlarına, sinirliliğe, gündüz uykululuğuna ve özellikle uzun süren uyku bozukluklarında ruhsal hastalıklara yol açabilmektedir. Beyin gelişiminin çok hızlı olduğu çocukluk döneminde bu sorunların giderilmesi büyük önem taşır. Çocuklarda ve ergenlerde görülen uyku bozuklukları yaklaşık % 20 – 30’unda görülmektedir. Uyku çocuğun sağlıklı gelişimi için de önemli olduğundan bir problem fark edildiğinde mutlaka bir uzman tarafından destek alınmalıdır.
Çocuklarda Görülen Uyku Bozuklukları Nelerdir?
6 farklı başlıkta çocuklarda görülen uyku bozuklukları nelerdir konusunu inceleyeceğiz:
Uyku Terörü
1,5 - 10 yaş arası görülür. Uykunun ilk yarısında olduğundan gecenin erken saatlerinde olur. Çocuk uyuduktan 2 - 3 saat sonra korku içerisinde bağırarak veya ağlayarak, yatağının içinde oturur. Gözleri açıktır, ancak bakışlar boş ve donuktur.
Tıkayıcı Uyku Apnesi
Uyku sırasında kişinin solunumunun tamamen kesilmesine denir. Beyinden veya solunum yollarından kaynaklanabilir. Uzun süren apnelerde beynin oksijenlenmesi bozulduğundan çok ciddi bir tablodur.
Narkolepsi
Çocuk ve ergenlerde genellikle aşırı, kontrol edilemeyen gündüz uykululuğu ile belirti verir. Hastalar beklenmedik zamanlarda konuşurken veya yemek yerken aniden uykuya dalarlar. İkinci belirtisi güçlü bir duygu yaşandığında (heyecan, üzüntü, mutluluk) veya gülme sırasında oluşan ani kas gücü kaybıdır. Beyinde uyanıklığı sağlayan sinir hücrelerinin eksikliğinden kaynaklanır. Tanısı için özel uyku testleri ve beyin omurilik sıvısında uyku hücrelerinin ürettiği özel bir maddenin analizi ile netleştirilir.
Bruksizm
Uykuda diş gıcırdatma durumudur. Dişlerdeki aşınmanın önlenmesi için kişiye özel ağız içi aparat kullanılması gerekir. Basınç nedeniyle baş ağrısına sebep olabilmektedir. Altta yatan sebeplerin (stres vs) araştırılması ve psikolojik danışma ile ortadan kaldırılması önerilir.
Kabus
Hayatın her döneminde görülebilse de en sık yaşanan dönem 3-5 yaş arasıdır. Genellikle uykunun ikinci yarısında daha sık olduğundan gecenin geç saatlerinde ortaya çıkar. Stres ve kaygının arttığı dönemlerde daha sık olabilir. 6 aydan uzun süren kabuslar için psikolojik yardım alınması gerekebilir.
Uykuya Dalmakta Zorluk
Çocukların uykuya dalmakta güçlük yaşaması uyku öncesi rutinler ilgilidir. Uyku öncesi çocuğu kucağa almak, sallamak gibi ritüeller çocukların uykuya dalma alışkanlığı olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Uykuya dalmakta zorluk, okul çağındaki çocuklarda çoğunlukla kaygı ve stresle bağlantılı olabilmektedir.
Çocuklar Neden Uyumaz?
İlginizi Çekebilir: Çocuklarda Hiperaktivite Bozukluğu Nedir? Çocuğum Hiperaktif Mi?
Çocukların düzenli uyuyabilmesi için uyku düzeninin olması gerekir ve uyku düzeni kurallarını sadece çocuk için değil evin genelini kapsayan bir kural sistemi koymalısınız ki elinizdeki bu alışkanlıkları çocuğunuzda adapte olabilsin alışkanlık haline getirebilirsin. Bu şekilde çocuk uyku zamanı geldiğinde uykuya rahatlıkla geçebilir.
Her çocuğun hareket etme özgürlüğüne sahip olması gerekir. Her çocuğun her gün dışarıya çıkabilecek bir fırsatın erişmesi gerekir. Çocukların kendi potansiyel enerjisini bir gelişim aracı olarak olarak dışa yansıması gerekir. Bundan dolayı eğer kendi ihtiyaçlarını yeterince giderilmediyse, çocuğunuz gereken enerjiye aktaramadıysa ve oyun alanlarında zaman geçirmediği ise kısıtlı bir alanda sürekli sıkıştırılmış enerji ile durmak kaldıysa o zaman çocuğunuzun sağlıklı uykuya geçmesini sağlayan etkenlerden biri eksik kalmış olur.
Çocuklar çok yorgun olduğunda çok kaygılı olduğunda zihinleri çok yorulduğunda yani dengeli bir gün geçiremediğinde uykuya geçmekte zorlanırlar. Çocuğun çok aç ve çok tok yatması veya ne çok bedenen yorgun olması ne de çok fazla dinlenmiş olması çocuğun uykuya dalmasını güçleştirir.
Kendisini yeterince güvende hissetmeyen, kaygılı olan endişeleri olan ya da öfkelenen bir birey nasıl uykuya dalamazsa çocuğunuzda kendini yeterince güvende hissetmiyorsa, kaygılıysa, çözülmesi gereken meseleler varsa uykuya dalmakta güçlük çekilebilir.
Çocuklar Kaç Saat Uyumalıdır?
Çocukların uyku ihtiyacı yaşa göre değişkenlik göstermektedir. Çocukların 2 yaşına kadarki uyku ihtiyacı ortalama 14 saatken, 3- 5 yaş aralığında ortalama 11-13 saattir. Okul dönemindeki çocukların uyku ihtiyacı ise yaklaşık 10-11 saattir. 14 -17 yaş aralığı için tavsiye edilen uyku süresi ise 8 ila 10 saattir.
Çocuklarda Uyku Bozuklukları Nasıl Tedavi Edilir?
Uyku sorunun etkili çözümü; öncelikle sorunun doğru tespitine ve uygun tedavi planlamasına bağlıdır. Bu nedenle, uyku bozukluğu şikayeti olan kişilerin öncelikle uzman bir hekimin değerlendirmesine başvurması gerekir.
Uyku problemlerine yol açabilecek fiziksel problemlerin tespiti için gerekli yönlendirmeler yapılır. Eğer fiziksel bir sebep yoksa, uyku bozukluğuna yol açabilecek duygusal problemler tespit edilir. Çocuklarda uyku bozukluğuna yol açan duygusal problemler için oyun terapisi ve bilişsel davranışçı terapi yöntemleri kullanılır. Uyku düzeni ile ilgili problemlerde ailenin ev ortamında yapabileceği düzenlemeler ile ilgili yönlendirmeler yapılır. Olası medikal ve psikiyatrik sorunlar atlanmamalı, teşhis ve tedavi için psikolojik destek alınmalıdır.
Uyku Bozukluklarının Tedavisinde Psikolojik Danışmanlık
Stres, kaygı, ruhsal rahatsızlıklar gibi psikolojik faktörler kişinin uyku bozuklukları yaşamalarına sebebiyet verebilirken uyku bozuklukları da çeşitli ruhsal rahatsızlıklara neden olabilmektedir. Aynı zamanda bireylerin yaşadıkları uyku bozuklukları, ruhsal rahatsızlıklarını da şiddetlendirebilmektedir. Depresyon, bipolar bozukluk, anksiyete bozuklukları ile ilişkili bozukluklar gibi birçok psikolojik rahatsızlıklar ile birlikte uyku bozuklukları gözükmektedir. Depresyonda erken uyanma, tekrar uyuma güçlüğü. Kaygı bozukluklarının hemen hepsinde uykuya dalma ve uykuyu sürdürme güçlüğü bulunur. Travma sonrası stres bozukluğunda uykuya dalmak ve sürdürmek güçtür. Bireyin sağlıklı bir uyku düzenine sahip olması hem fizyolojik hem de psikolojik sağlığı açısından son derece önemlidir. Çocuğunuzun ya da kendinizin uyku bozukluğu olduğunu düşünüyorsanız öncelikle tıbbi muayene daha sonrasında psikolojik yardım almanız önerilir.
Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.
