Seslerden Rahatsız Olma (Mizofoni) ve Tedavi Yöntemleri


Seslerden Rahatsız Olma (Mizofoni) Tedavi Yöntemleri
18-08-2022

Mizofoni Nedir?                              

Mizofoni, kelimesi “sesten nefret etme” anlamına gelmektedir. Ancak daha geniş bir perspektiften bakacak olursak kişilerin duydukları seslere karşı aşırı duyarlı olmaları sonucu ortaya çıkan kızgınlık, öfke nöbeti  veya kaçınma davranışları olarak bunu açıklayabiliriz. Kişide rahatsızlık yaratan bu seslere ağız şapırdatma, yemek yeme, nefes alışverişi, kalem tıklatma, klavye sesi, buzdolobı sesi, ayağı sürüyerek yürüme gibi sesler olabilir.

Mizofoni Hastalığı Neden Olur?

Yapılan araştırmalar sonucu mizofoninin neden olduğuna dair kesin bulgular bulunmamaktadır. Bu konudaki çalışmalar devam etmektedir.

Mizofoni Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Mizofoninin kişide varlığından bahsedebilmek için bazı kriterin olması gerekir.

  • Bazı seslere karşı takıntıların bulunması
  • Rahatsızlık veren bu seslere aşırı kızgınlık veya öfke ile tepki verme
  • Bu rahatsızlığı ortaya çıkaracak durumlardan kaçınma

 Bazı çalışmalar sonucunda Dozier ve arkadaşları yapmış oldukları çalışmada bazı tanı ölçütleri önermişlerdir.

Sesin oluşturduğu duyusal deneyim, görme veya başka uyaaranların (yemek yerken çıkan sesler, nefes alıp verme sesleri, tireşim) varlığı veya beklentisi; kişide itici bir tepkiye sebep olur. Bu tepki iğrenme veya rahatsız olmayla başlayıp öfkeye döner.

Uyaranlar kişide ani bir fiziksel tepki ortaya çıkarır. Buna örnek olarak kaslarda kasılma, kalp atış hızının artması. Bazı durumlarda bu tepki tanımalanamaz ancak mizofoni varlığına bir kanıttır.

Uyaranın fizyolojik etkilerinin (terleme vb.) ortaya çıkması için makul bir süre uyarana maruz kalmak. (15-20 saniye)

Çok nadir olmakla birlikte agresif patlamaların görülmesi. Daha çok bu durum çocuklarda gözlemlenir.

Bu yaşantıların ardından kişi tarafından bu olumsuz deneyimlerin aşırı ve mantıksız olduğu farkedilir.

Kişi mizofoni yaratan durumdan kaçınmaya çalışır. Ancak bundan kaçınamayacağım bir durumda da bu uyarana rahatsızlık duyarak katlanmaya çalışır.

Kişinin yaşadığı bu duygusal ve fiziksel durum, ortaya çıkan kaçınma ve kaçınma çabaları kişinin hayatını olumsuz yönde etkiler. Bazı durumlarda kişi işe gitmeyebilir.
Kalem sesinden rahatsız olan bir kişi okula gitmekten kaçınabilir. Yemek yeme sesinden rahatsızlık duyan kişi bir restaurana gitmekten veya başka kişilerle yemek yemeden kaçınabilir.

Mizofonili kişiler; kendilerinde rahatsızlık yaratan ses ile karşılaştıklarında tisinti, sıkıntı ve rahatsızlık gibi belirtiler ortaya çıkar.  Ayrıca yapılan bazı araştırmalar, rahatsızlık oluşturan sesin duyulmasıyla birlikte kalp atım hızının da arttığını ortaya koymuştur. Mizofonili birçok hasta bu belirtilerin yanı sıra sıcak basması, nefes almada zorluk, kafada baskı hissi, göğüste sıkışma gibi bazı belitilerin de olduğunu belirtmiştir. Ayrıca bu sesin her an ortaya çıkabileceğini düşünmelerinden dolayı sürekli olarak bir bekleyiş içerisinde ve kaygılı olabilirler. 

Mizofoni Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavi kısmına bakacak olursak bazı farmakolojik tedavilerin yanısırı başka tedavi protokollerinin de mizofoni de etkili olduğu görülmüştür. Bilişsel Davranışçı Terapi, maruz bırakma ve tepki önleme terapisi, farkındalık (mindfullnes), diyalektik davranışçı terapi ile beraber gevşeme egzersizleri bunların başında sıralanabilir.

Bilişsel Davranışçı terapide ilk olarak mizofonideki duygu-düşünce-davranış döngüsü kişiye aktarılır. Aşağıda örnek bir örüntü görülmektedir.

OLAY   
Çekirdek yeme sesi                                                               

DÜŞÜNCE 
Bu sese katlanamam, dayanamam.

DAVRANIŞ 
Çekirdek yenen ortamdan ayrılma, sinirlenme bağırma.

 Bu döngüye baktığımızda mümkün olan müdahale alanının davranış olduğu kişi ile konuşulur ve bunun hangi yollar ile yapılacağı üzerine planlama yapılır. Bu yöntemde en sık kullanılacak teknik yüzleştirme (exposure) olduğu bilinmektedir. Şöyle bir düşünelim vücudumuzdakş kaslar eğer düzenli bir spor yapmıyorsa güçsüzdür. Amacımız bir sporda uzmanlaşmaksa ve kaslarımıza bir güç katmak olsaydı eğer ne yapmamız gerekirdi? Birçok kişi buna belli aralıklarla antrenman yapmak olarak cevap verecektir. Evet belli aralıklarla yaptığımız antrenmanların süreleri belki ilk başlarda kısadır veya daha hafif antrenmanlar olabilir. Ancak gün geçtikçe; kaslarımız güçlendikçe ve antrenmanın süresi hem de ağırlığı artacak bizim de dayanma gücümüz artacaktır. Aslında yüzleştirme tekniğinin de mantığı budur. Kişide sıkıntı yaratan durum ile kişi karşılaştırılır ve karşılaştırma esnasında terapistin uyguladığı teknikler ile sıkıntyı yönetme becerisi, sorun çözme becerisi arttırılmaya çalışılır. İlerleyen seasnlarda bu yüzleştirme tekniği ev ödevleriyle desteklenerek, kişinin rahatsızlık duyduğu durumlar ile baş etme becerisi kalıcı hale getirilir.

 

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Yazıyı Paylaş

Psikolojik Desteğe Mi İhtiyacın Var?

Ücretsiz Ön Görüşme Yap
jetklinik whatsapp