Trikotillomani (Saç Yolma Hastalığı) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?


Trikotillomani (Saç Yolma Hastalığı) Nasıl Tedavi Edilir?
06-10-2022

Trikotilomani olarak adlandırlan ve saç yolma hastalığı olarak bilinen bu rahatsızlık, dürtü kontrol bozukluğu sınıfında kendisine yer bulmaktadır. Trikotilomami olan kişlerde, genellikle saç derileri başta olmak üzere, kirpikleri ve kaşlarından saç çekme konusunda, karşı konulamaz bir dürtü ön plana çıkmaktadır. Bu davranışta bulunurken, elbette acı çekmektedirler, ancak bu acıya rağmen, yaşadıkları sıkıntı ve stres ile başa, bu şekilde çıkacaklarına ve en sonunda rahatlayacaklarını inanmaktadırlar. Bu davranış, yetişkinlerde bilinçli olarak yapılabildiği gibi, istemsiz olarak ise, hem yetişkinlerde, hem de  bebeklerde görülebilmektedir. 

Trikotillomaninin Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?

Bu rahatsızlığın asıl nedeni tam bilinmemekle birlikte, duygu, hareket, alışkanlık ve dürtülerimizi nasıl kontrol ettiğimiz ile ilgili alanları birbirine bağlayan, beyin yollarındaki değişiklerin sebep olduğu varsayılaibilmektedir. Ancak, aşağıda yazdığımız risk faktörleri de, bu hastalığa yakalanma ihtimalini de arttırmaktadır.

Yaş: Bu rahatsızlık, genel olarak, erken ergenlik dönemi dediğimiz, 10-13 yaşlarında ortaya çıkabilmektedir. Bebeklerde ise, genelde 6. ayda başlayıp, 1 yaşında ise kendiliğinden geçse bile, 1.5-2 yaşına kadar da sürdüğü gözlemlenmiştir. Ayrıca, 2-6 yaşındaki çocuklarda ise daha sık görülmektedir. 

Genler: Ailesinde trikotilomami hastalığı geçmişi olan bir bireyin, bu hastalığı yaşama ihtimali oldukça olasıdır.

Diğer Ruh Sağlığı Bozuklukları: Anksiyete, depresyon ve obsesif kompulsif bozukluk (OKB) rahatsızlığı bulunan hastalara, bu rahatsızlığında, eşlik etme ihtimali yüksektir.

Stres: Aşırı stres, özellikle bu konulara duyarlı ve hassas kişilerde, trikotilomamiyi tetikleyebilmektedir. Burada, sebep olabilecek stres faktörlerini ise, aile çatışması, istismar ve bir aile üyesinin ölümü oluşturabilir. 

Trikotilomani Semptomları (Belirtileri) Nelerdir? 

Tekrarlanan saç çekmenin yanı sıra, diğer semptomlar şunları içerebilir:

  • Saç çekmeden önce veya saç çekme dürtüsüne direnmeye çalışırken gergin hissetmek,
  • Saç çekme dürtüsüne göre hareket ettikten sonra rahatlamış, tatmin olmuş veya memnun hissetmek,
  • Saç çekme nedeniyle işlerinde veya sosyal yaşamlarında sıkıntı veya problemler,
  • Saçın çekildiği çıplak yamalar,
  • Kıl kökünü inceleme, kılları kıvırma, kılları dişlerin arasına çekme, kılları çiğneme, kıl yeme gibi davranışlar

Trikotilomaniz varsa, onikofaji (tırnak yeme) veya deri yolma bozukluğu gibi sıklıkla beraberinde gelen başka rahatsızlıklarınız da olabilir.

Ayrıca, trikotilomanisi olan birçok kişi bir sorunu olduğunu inkar etmeye çalışır ve saç dökülmesini şapka, eşarp, takma kirpik ve kaş takarak gizlemeye çalışabilir.

Trikotillomaninin Teşhisi Nasıldır ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir? 

Öncelikle belirtmeliyiz ki, trikotillomani teşhisi için, özel bir test olmamakla birlikte, semptomlarına göre teşhis edilmektedir.

Trikotilomani tedavisi bazı bireyler için zorlayıcı olabilir ve hemen hemen her tedavi seçeneği için zamana ve pratik kazanmaya ihtiyaç duyulur. Trikotillomani rahatsızlığında, ön plana çıkan tedavi yöntemlerine değinecek olursak; 

Alışkanlığın tersine çevrilmesi: Bu genellikle trikotillomaninin birincil tedavisidir. Bu süreçte kişilere, saçlarını çekme ve koparma isteklerinin hangi duygu durumla birlikte ortaya çıktığını gözlemleme ve bunun yerine farklı olarak hangi davranışları koyabilecekleri öğretilir. Kişi saç çekmek yerine; yumrukları sıkmak veya bileğe elastik bir bant takmak gibi alternatif davranışlara yönlendirilebilirler.

Bilişsel terapi: Bu tür terapi, insanların saç yolma ile ilgili çarpık inançları keşfetmelerine yardımcı olabilir.

Kişisel farkındalık eğitimi: Kişiden, bu davranışı tetikleyen durumlara karşı farkındalık oluşması için hangi zamanlarda ve hangi duyguyla birlikte saç koparma isteğinin geldiğini gözlemlemesi ve günlük tutma şeklinde gününü kaydetmesi istenir. Tüm bu önemli detaylara hakim olunduğunda, kişinin saç koparma döngülerine dair farkındağı artmış olur.

Gevşeme eğitimi: Stres ve kaygı durumlarının saç koparmayı tetiklemesi gibi durumlarda merkezi sinir sistemine odaklanarak sakinleşmeyi öğrenmetmeyi hedefler.

Nefes eğitimi: Doğru bir şekilde nefes almayı öğrenmek rahatlamayı ve odaklanmayı sağlar. Nefes eğzersizleri, kişinin kaygılı anlarında gevşeyerek günlük yaşantısına devam etmesine yardımcı olur.

İlaç tedavisi: Doğrudan saç yolma tedavisine yönelik ilaçlar bulunmamakla birlikte, saç koparmaya eşlik eden stres ve kaygı belirtilerini tedavi etmek için ilaç kullanılabilir.

Grup terapisi: Saç yolma davranışı, kişilerin diğer insanlardan soyutlanmış hissetmesine neden olabilir. Grup terapisi, benzer bir durumla mücadele içerisinde olan başka insanların da olduğunu görmeye ve bu insanların birbiriyle bağlantı kurarak birbirlerine destek olmasını sağlar.

Son olarak,Trikotilomanisi olan bazı kişiler, ayakta tedavi ile semptomları ve tetikleyicileri yönetmeyi öğrenirken, diğerleri daha yoğun tedavi gerektirir.  O yüzden, bu rahatsızlık ile mücadele edebilmek ve sağlığa kavuşmak adına, mümkün olan en kısa sürede yardım istemek ve tedaviye sürekli olarak devam etmek önem taşımaktadır.

 

Yazı içeriği sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Yazıyı Paylaş

Psikolojik Desteğe Mi İhtiyacın Var?

Ücretsiz Ön Görüşme Yap
jetklinik whatsapp